آموزش دستورات کاربردی CMD؛ بهترین ترفندهای Command Prompt

سیستم عامل ویندوز، علاوه بر رابط گرافیکی کاربر پسند خود، ابزارهای خط فرمانی قدرتمندی را در اختیار کاربران قرار می دهد که دسترسی عمیق تر به سیستم و انجام وظایف مدیریتی را ممکن می سازند. CMD یکی از این ابزارهای اساسی است که با قابلیت های متنوع خود، امکان اجرای دستورات، مدیریت فایل ها و پوشه ها، عیب یابی سیستم و حتی خودکارسازی فرآیندها را فراهم می آورد. برای بهره برداری کامل از این ابزار، آشنایی با دستورات کاربردی CMD امری ضروری است. در این مقاله از تکنوسان مگ به معرفی دستورات CMD خواهیم پرداخت تا کاربران بتوانند با استفاده موثر از آن، توانایی های سیستم خود را ارتقا دهند؛ با ما همراه باشید.

روش های باز کردن CMD

برای دسترسی به محیط Command Prompt، چندین راه وجود دارد که بسته به شرایط و ترجیح کاربر، می توان از آنها استفاده کرد.

• از طریق منوی Start: روی دکمه Start کلیک کنید. در نوار جستجو، عبارت cmd را تایپ کنید. در نتایج جستجو، روی "Command Prompt" کلیک کنید. برای دسترسی به قابلیت های مدیریتی کامل، توصیه می شود روی آن راست کلیک کرده و گزینه "Run as administrator" (اجرا به عنوان مدیر) را انتخاب کنید.
• از طریق پنجره Run: کلیدهای Windows + R را همزمان فشار دهید تا پنجره Run باز شود. در کادر "Open"، عبارت cmd را تایپ کرده و Enter را بزنید یا روی OK کلیک کنید. مانند روش قبل، برای دسترسی مدیریتی، می توانید cmd را تایپ کرده، سپس Ctrl + Shift + Enter را فشار دهید.
• از طریق File Explorer: به پوشه ای که می خواهید در آن CMD را باز کنید (یا به پوشه System32 که CMD در آن قرار دارد)، بروید. در نوار آدرس File Explorer، عبارت cmd را تایپ کرده و Enter را بزنید. این کار CMD را در مسیر فعلی باز می کند.
• از طریق PowerShell: اگر PowerShell باز است، می توانید با تایپ cmd و فشردن Enter، محیط Command Prompt را در همان پنجره PowerShell فراخوانی کنید.

دستورات کاربردی CMD

CMD به عنوان یک ابزار قدرتمند در سیستم عامل ویندوز، امکان انجام طیف گسترده ای از وظایف مدیریتی و فنی را از طریق خط فرمان فراهم می آورد. پیش از آنکه به بررسی عمیق تر دستورات پرکاربرد آن بپردازیم، لازم است با روش های مختلف دسترسی به این محیط آشنا شویم. 

Help

این دستور به عنوان راهنمای جامع CMD عمل می کند. با اجرای help، لیستی از تمامی دستورات پایه CMD به همراه شرح مختصری از کارکرد هر یک نمایش داده می شود. برای دریافت توضیحات دقیق تر در مورد یک دستور خاص و پارامترهای آن، می توانید نام دستور مورد نظر را پس از help وارد کنید (مانند help dir). این قابلیت، help را به یکی از مهمترین دستورات CMD ویندوز تبدیل کرده است.

assoc

دستور assoc ابزاری برای مدیریت ارتباط بین پسوندهای فایل ها و برنامه های اجرایی است. این دستور به شما اجازه می دهد تا لیست پسوندهایی که در سیستم تعریف شده اند را مشاهده کنید و همچنین مشخص کنید که با کلیک بر روی هر نوع فایل، کدام برنامه باید به طور پیش فرض اجرا شود. این قابلیت برای سفارشی سازی نحوه تعامل با انواع فایل ها بسیار مفید است.

Copy

دستور Copy یکی از دستورات پایه و پرکاربرد CMD است که برای کپی کردن یک یا چند فایل از یک مکان به مکانی دیگر استفاده می شود. این دستور امکان تعیین نام فایل جدید در مقصد را نیز فراهم می کند، که برای ایجاد کپی تغییر نام یافته از فایل ها کاربرد دارد.

cmd

دستور cmd به شما امکان می دهد تا یک نمونه جدید از Command Prompt را اجرا کنید. این امر زمانی مفید است که بخواهید چندین پنجره CMD را به طور همزمان باز نگه دارید یا محیط خط فرمان را با تنظیمات خاصی شروع کنید. در صورت اجرای cmd بدون هیچ پارامتری، اطلاعات مربوط به نسخه ویندوز و جزئیات کپی رایت نمایش داده می شود.

CLS

دستور CLS (Clear Screen) یکی از ساده ترین اما پرکاربردترین دستورات CMD است. وظیفه اصلی آن پاک کردن کامل محتویات صفحه فعلی Command Prompt است و یک محیط کاری تمیز و منظم را برای اجرای دستورات بعدی فراهم می کند.

call

دستور call به طور خاص در اسکریپت نویسی فایل های بچ (batch scripts) کاربرد دارد. با استفاده از این دستور، می توانید یک فایل بچ دیگر را از درون فایل بچ در حال اجرا، فراخوانی کنید. مزیت اصلی call این است که پس از اتمام اجرای فایل بچ فراخوانی شده، کنترل به همان نقطه ای در اسکریپت اصلی بازمی گردد که دستور call در آنجا قرار داشته است. این قابلیت به ایجاد اسکریپت های ماژولار و قابل استفاده مجدد کمک می کند.

CHDIR یا CD

CHDIR (یا کوتاه شده آن CD) یکی از پرکاربردترین دستورات CMD است که وظیفه نمایش نام یا تغییر دایرکتوری فعلی را بر عهده دارد. با استفاده از این دستور، کاربران می توانند در ساختار پوشه ها حرکت کنند. به عنوان مثال، cd Documents کاربر را به پوشه Documents منتقل می کند و cd .. امکان بازگشت به دایرکتوری والد را فراهم می سازد.

comp

دستور comp برای مقایسه محتوای دو فایل یا دو مجموعه از فایل ها طراحی شده است. این ابزار به صورت بایت به بایت، تفاوت های بین فایل ها را شناسایی و گزارش می کند. comp ابزاری حیاتی برای اطمینان از صحت انتقال فایل ها، مقایسه نسخه های مختلف یک سند، یا تأیید اینکه دو فایل کاملاً یکسان هستند، محسوب می شود.

dir

دستور dir یکی از اساسی ترین دستورات CMD است که برای نمایش فهرستی از فایل ها و زیرشاخه های موجود در دایرکتوری فعلی یا دایرکتوری مشخص شده، به کار می رود. این دستور اطلاعاتی مانند نام فایل ها، حجم آن ها، تاریخ و زمان ایجاد یا آخرین تغییرات و همچنین نوع فایل ها را نمایش می دهد. پارامترهای مختلفی برای این دستور وجود دارد که امکان فیلتر کردن و نمایش جزئیات بیشتر را فراهم می کند.

compact

این دستور در درایوهای NTFS برای فشرده سازی فایل ها و دایرکتوری ها به منظور صرفه جویی در فضای دیسک به کار می رود. compact همچنین قادر است وضعیت فشرده سازی فعلی فایل ها و پوشه ها را نمایش دهد و امکان اعمال فشرده سازی یا استخراج مجدد فایل های خاص را فراهم می کند.

Cipher

دستور cipher ابزاری برای مدیریت رمزگذاری فایل ها و دایرکتوری ها در درایوهای NTFS است. این دستور می تواند وضعیت رمزگذاری فعلی را برای دایرکتوری جاری و هر فایل موجود در آن نمایش دهد. همچنین با استفاده از پارامتر های مناسب، می توان فایل ها و دایرکتوری ها را رمز گذاری یا رمزگشایی کرد، که این قابلیت امنیت داده ها را تضمین می کند.

clip

دستور clip ابزاری بسیار مفید برای انتقال خروجی دستورات CMD مستقیماً به کلیپ بورد ویندوز است. این امکان به کاربران اجازه می دهد تا نتایج اجرای دستورات را به سرعت کپی کرده و در برنامه های دیگر (مانند ویرایشگر متن، مرورگر یا نرم افزارهای دیگر) جای گذاری کنند، بدون نیاز به هایلایت کردن دستی متن خروجی.

diskcopy

دستور diskcopy برای کپی کردن محتوای یک دیسک به دیسک دیگر استفاده می شود. این دستور کل ساختار و اطلاعات یک دیسک را به صورت کامل در دیسک مقصد کپی می کند. این قابلیت برای ایجاد کپی های دقیق از دیسک ها کاربرد دارد.

Diskpart

Diskpart یک ابزار خط فرمانی قدرتمند برای مدیریت دستگاه های ذخیره سازی در ویندوز است. با استفاده از این ابزار، کاربران می توانند دیسک ها، پارتیشن ها، ولوم ها و حتی درایوهای مجازی را ایجاد، حذف، تغییر اندازه، فرمت و مدیریت کنند. این دستور برای متخصصان IT و مدیران سیستم بسیار حیاتی است.

Doskey

دستور Doskey ابزاری برای مدیریت خط فرمان است که به کاربران اجازه می دهد دستوراتی را که قبلاً اجرا کرده اند، فراخوانی کنند، آنها را ویرایش کنند و همچنین ماکروهایی (ترکیبی از دستورات) برای اجرای سریع تر وظایف تکراری ایجاد نمایند. این قابلیت کارایی را در کار با CMD به شدت افزایش می دهد.

echo

دستور echo دو کاربرد اصلی دارد: اول، نمایش پیام ها بر روی صفحه کنسول CMD؛ دوم، کنترل ویژگی "command echoing" که مشخص می کند آیا دستورات در حال اجرا در صفحه نمایش داده شوند یا خیر. با استفاده از echo off، اجرای دستورات مخفی می شود و با echo on دوباره نمایان می گردد. اگر echo به تنهایی استفاده شود، وضعیت فعلی نمایش دستورات را نشان می دهد.

del یا Erase

دستور del (یا معادل آن Erase) برای حذف یک یا چند فایل از سیستم استفاده می شود. این دستور قدرتمند است و باید با احتیاط به کار رود، زیرا فایل های حذف شده معمولاً قابل بازیابی نیستند مگر با استفاده از نرم افزارهای تخصصی. 

Exit

دستور Exit برای بستن پنجره Command Prompt یا خروج از یک اسکریپت بچ به کار می رود. با اجرای این دستور، جلسه فعلی خط فرمان خاتمه یافته و پنجره مربوطه بسته می شود.

exec

دستور exec در چارچوب ابزار DiskShadow (که برای پشتیبان گیری و بازیابی داده ها استفاده می شود) کاربرد دارد. این دستور به اجرای یک فایل اسکریپت روی کامپیوتر محلی کمک می کند و داده ها را به عنوان بخشی از فرآیند پشتیبان گیری یا بازیابی منتقل می کند. در صورت بروز خطا در اجرای اسکریپت، exec یک پیغام خطا برگردانده و فرآیند را متوقف می سازد.

Expand

دستور Expand برای باز کردن و استخراج فایل های فشرده استفاده می شود. این ابزار امکان بازیابی و دسترسی به محتویات فایل های فشرده را فراهم می کند.

Find

دستور Find برای جستجوی یک رشته متنی خاص در یک یا چند فایل مورد استفاده قرار می گیرد. این دستور می تواند خطوطی را که حاوی متن مورد نظر شما هستند، پیدا کرده و نمایش دهد.

hostname

دستور hostname نام میزبان (نام کامپیوتر) فعلی در شبکه را نمایش می دهد. این دستور برای شناسایی کامپیوتر در شبکه های محلی و انجام تنظیمات مرتبط با شبکه کاربرد دارد.

MD یا MKDIR

دستور MD (یا معادل آن MKDIR) برای ایجاد یک دایرکتوری (پوشه) جدید در مسیر مشخص شده استفاده می شود. با این دستور می توان ساختار پوشه ها را سازماندهی و فایل ها را مدیریت کرد.

MOVE

دستور MOVE برای جابجایی یک یا چند فایل از یک دایرکتوری به دایرکتوری دیگر به کار می رود. برخلاف دستور COPY که یک نسخه از فایل را ایجاد می کند، MOVE فایل اصلی را به مکان جدید منتقل می کند. از این دستور می توان برای تغییر نام فایل ها و دایرکتوری ها نیز استفاده کرد.

openfiles

دستور openfiles به مدیران سیستم کمک می کند تا فایل ها و دایرکتوری هایی را که در حال حاضر در سیستم باز هستند، مشاهده کنند. همچنین امکان قطع ارتباط با فایل های باز شده یا فعال کردن/غیرفعال کردن قابلیت ردیابی فایل های باز شده در سطح سیستم را فراهم می کند.

pause

دستور pause پردازش یک اسکریپت بچ را به حالت تعلیق درمی آورد و پیامی مانند "Press any key to continue..." را نمایش می دهد. این امر به کاربر فرصت می دهد تا خروجی دستورات قبلی را بررسی کند یا قبل از ادامه اجرای اسکریپت، اقدامی انجام دهد.

RD یا RMDIR

دستور RD (یا معادل آن RMDIR) برای حذف یک دایرکتوری (پوشه) خالی استفاده می شود. در صورتی که دایرکتوری حاوی فایل یا زیر پوشه باشد، برای حذف آن باید از پارامترهای خاصی استفاده کرد یا ابتدا محتوای دایرکتوری را پاک نمود.

SHUTDOWN

این دستور برای خاموش کردن یا راه اندازی مجدد کامپیوتر استفاده می شود. با استفاده از پارامترهای مختلف، می توان زمان خاموش کردن، دلایل خاموش کردن، و دیگر گزینه ها را مشخص کرد.

Systeminfo

این دستور اطلاعات دقیق و کاملی درباره پیکربندی سیستم و سیستم عامل ارائه می دهد. شامل جزئیاتی از قبیل نسخه سیستم عامل، تاریخ نصب، اطلاعات سخت افزاری مانند RAM، فضای دیسک، کارت های شبکه و همچنین اطلاعات امنیتی و شناسه محصول است.

 whoami

 این دستور نام کاربر فعلی و دامنه ای که کاربر به آن متصل است را نمایش می دهد. همچنین، اطلاعات مربوط به گروه ها و امتیازات کاربری کاربر جاری را نیز ارائه می کند.

 PING

این ابزار برای بررسی اتصال به یک آدرس IP یا دامنه خاص استفاده می شود. با ارسال بسته های داده به مقصد و بررسی زمان پاسخ، می توان وضعیت اتصال و تاخیر شبکه را ارزیابی کرد.

 IPCONFIG

این دستور اطلاعات مربوط به آداپتورهای شبکه موجود در سیستم را نمایش می دهد. شامل جزئیاتی از قبیل آدرس IPv4، Default Gateway و دیگر تنظیمات شبکه است که برای عیب یابی مشکلات شبکه بسیار مفید است.

 TRACERT

این ابزار برای عیب یابی مشکلات شبکه استفاده می شود. با ارسال بسته های داده به یک مقصد خاص، مسیر طی شده توسط بسته ها و زمان رسیدن به هر گام در مسیر را نشان می دهد.

 GETMAC

این دستور مک آدرس (MAC Address) آداپتورهای شبکه سیستم را نمایش می دهد. مک آدرس یک شناسه منحصر به فرد برای هر دستگاه در شبکه است.

 NSLOOKUP

 این ابزار برای یافتن آدرس IP مرتبط با یک دامنه خاص استفاده می شود. با وارد کردن نام دامنه، کاربر می تواند اطلاعات DNS مربوط به آن دامنه را دریافت کند.

 NETSTAT

 این دستور آمار کلی درباره اتصالات شبکه فعال در سیستم را نمایش می دهد. اطلاعاتی از قبیل اتصالات LAN و اینترنت، وضعیت پورت ها و پروتکل های استفاده شده را شامل می شود.

نتیجه گیری

در نتیجه گیری مقاله درباره مهمترین دستورات CMD ویندوز، می توان گفت که تسلط بر این دستورات نه تنها به کاربران کمک می کند تا کارایی سیستم خود را بهبود بخشند، بلکه ابزارهای قدرتمندی برای عیب یابی و مدیریت شبکه فراهم می آورد. از دستورات ساده ای چون PING و IPCONFIG که به بررسی اتصال و تنظیمات شبکه کمک می کنند، تا ابزارهای پیشرفته تری مانند NETSH و TRACERT که امکان تحلیل عمیق تری از عملکرد شبکه را فراهم می آورند، CMD به عنوان یک ابزار حیاتی در مدیریت سیستم های ویندوزی شناخته می شود. در نهایت اگر شما هم تجربه استفاده از دستورات معرفی شده را دارید، می توانید در بخش نظرات تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.