آموزش تست سلامت باتری لپ تاپ به ساده ترین روش

باتری قلب تپنده دستگاه های الکترونیکی قابل حمل محسوب می شود؛ باتری لپ تاپ نیز از این قاعده مستثنی نیست و سلامت دستگاه به وضعیت سلامت آن وابسته است. با گذشت زمان، تمامی باتری های لیتیوم یون یا لیتیوم پلیمر به دلیل فرسایش شیمیایی، ظرفیت ذخیره انرژی خود را از دست می دهند. این فرسایش، که تحت تاثیر عواملی چون گرما و چرخه های کامل شارژ و دشارژ تسریع می شود، باعث کاهش تدریجی عمر مفید باتری می شود. درک وضعیت واقعی فرسودگی، که از طریق یک تست سلامت باتری لپ تاپ دقیق حاصل می شود، برای حفظ بهره وری و برنامه ریزی برای تعویض احتمالی حیاتی است.

تست باتری لپ تاپ فراتر از دیدن درصد شارژ لحظه ای است. هدف اصلی از انجام این تست، سنجش ظرفیت واقعی ذخیره سازی انرژی توسط باتری است. کاهش ظرفیت باتری به صورت نامحسوس روی می دهد و کاربر ممکن است تنها زمانی متوجه مشکل شود که عمر باتری به طرز چشمگیری کوتاه شده باشد. بنابراین، انجام دوره ای تست سلامت باتری لپ تاپ یک ضرورت فنی محسوب می شود. از این رو بسیاری از کاربران به دنبال روشی برای تست سلامت باتری لپ تاپ هستند تا ببینند چه زمانی باید به خرید باتری لپ تاپ یا تعویض آن پرداخت. در این مقاله از تکنوسان مگ نیز قصد داریم آموزش تست سلامت باتری لپ تاپ را بررسی کنیم. 

نکاتی که پیش از تست سلامت باتری لپ تاپ باید بدانید!

برای ارزیابی دقیق سلامت باتری لپ تاپ، باید دو مفهوم کلیدی را درک کرد: Design Capacity (ظرفیت طراحی) و Full Charge Capacity (ظرفیت شارژ کامل فعلی). ظرفیت طراحی، عددی است که ظرفیت اسمی و اولیه باتری را در زمان تولید توسط کارخانه نشان می دهد و مبنای 100% سلامت باتری است. از سوی دیگر، ظرفیت شارژ کامل فعلی حداکثر انرژی واقعی است که باتری در وضعیت شیمیایی فعلی خود قادر به ذخیره سازی آن است. محاسبه درصد سلامت باتری لپ تاپ از طریق نسبت این دو عدد انجام می شود. هرچه این عدد به 100 نزدیک تر باشد، سلامت باتری بهتر است. گزارش های فنی حاصل از تست سلامت باتری لپ تاپ نه تنها اطلاعات حیاتی برای کاربر فراهم می کنند، بلکه مستندات فنی لازم برای اثبات نقص باتری و استفاده از گارانتی سازنده را نیز در بر می گیرند.

نحوه تست سلامت باتری لپ تاپ با دستور Powercfg

اگرچه استفاده از خط فرمان (Command Prompt) ممکن است در ابتدا برای کاربران غیر فنی ترسناک به نظر برسد، اما اجرای دستور powercfg /batteryreport در حقیقت ساده ترین و سریع ترین روش تست سلامت باتری لپ تاپ است که دقیق ترین داده های فنی و غیرقابل انکار را درباره ظرفیت فرسودگی باتری ارائه می دهد. برای انجان این دستور کافی است مراحل زیر را گام به گام طی کنید؛ این دستورالعمل، روشی استاندارد و معتبر برای تمامی نسخه های ویندوز (از جمله ویندوز 10 و 11) است:

• برنامه Command Prompt (CMD) یا Windows PowerShell را باز کنید.
• دستور powercfg /batteryreport را تایپ کرده و Enter را فشار دهید.
• سیستم به صورت خودکار یک گزارش جامع در قالب یک فایل HTML تولید می کند و مسیر ذخیره سازی آن را نمایش می دهد.
• به مسیر مشخص شده بروید و فایل HTML گزارش باتری (Battery Report) را باز کنید.

استفاده از این دستور دقیق ترین نحوه تست سلامت باتری لپ تاپ است، زیرا به صورت مستقیم از داده های سیستم عامل که وضعیت واقعی سلول های باتری را پایش می کند، استخراج می شود.

نحوه تجزیه و تحلیل تست باتری لپ تاپ با cmd

گزارش HTML تولید شده توسط Powercfg شامل چندین بخش مهم است که باید برای انجام یک تست سلامت باتری لپ تاپ کامل، مورد بررسی قرار گیرند. یکی از این بخش ها، Installed Batteries است که مهم ترین قسمت گزارش محسوب می شود. در این بخش، کاربر می تواند اعداد Design Capacity و Full Charge Capacity را مشاهده و آن ها را مقایسه کند. این محاسبه، معیار تصمیم گیری برای اقدامات بعدی است. متخصصان توصیه می کنند اگر درصد سلامت باتری به زیر 70 درصد کاهش یابد، برای تهیه باتری جدید اقدام شود.

بخش دیگر گزارش، Battery Capacity History است که روند کاهش ظرفیت شارژ کامل باتری را در طول عمر دستگاه نشان می دهد. این نمودار به کاربر این امکان را می دهد تا ببیند تست سلامت باتری لپ تاپ در طول شش ماه گذشته چقدر تغییر کرده است و آیا نرخ فرسودگی باتری غیرطبیعی بوده است یا خیر. همچنین، بخش Usage History تاریخچه مصرف برق باتری را نمایش می دهد و به کاربر کمک می کند تا الگوهای مصرف انرژی خود را شناسایی کند. این دستور، دقیق ترین راه برای تست سلامت باتری لپ تاپ در ویندوز ۱۰ و ۱۱ است، زیرا داده های خام و عمیق را استخراج می کند و به کاربر این امکان را می دهد که بدون اتکا به نرم افزارهای جانبی، ارزیابی دقیقی از وضعیت باتری خود داشته باشد. برای تسهیل درک این بخش حیاتی، جدول زیر معیارهای کلیدی گزارش Powercfg را خلاصه می کند:

روش های بصری (GUI): تست سلامت باتری لپ تاپ ویندوز ۱۱ و ۱۰

برای کاربرانی که تمایل کمتری به استفاده از خط فرمان دارند، ویندوز راه های ملموس تری برای بررسی وضعیت باتری ارائه می دهد، هرچند این روش ها معمولا سطح دقت روش Powercfg را ندارند اما به خوبی می توانند درصد باتری را به شما نمایش دهند:

استفاده از Settings در ویندوز 11 (Power & Battery)

برای انجام تست سلامت باتری لپ تاپ ویندوز 11، کاربران می توانند از طریق مسیر Settings > System > Power & Battery به اطلاعات اولیه دسترسی پیدا کنند. در این بخش، اطلاعاتی مانند درصد شارژ فعلی، زمان باقی مانده تخمینی و تنظیمات مصرف انرژی قابل مشاهده است. یک نکته مهم این است که مایکروسافت هنوز دقیق ترین داده های فنی مورد نیاز برای تست سلامت باتری لپ تاپ (یعنی مقایسه Design Capacity و Full Charge Capacity) را به طور مستقیم در این رابط کاربری گرافیکی (GUI) ارائه نمی دهد. بنابراین، اگرچه این مسیر برای مدیریت مصرف برق مناسب است، اما برای ارزیابی دقیق فرسودگی شیمیایی باتری، همچنان دستور Powercfg روش برتر باقی می ماند.

تنظیمات باتری لپ تاپ در ویندوز ۱۰

تنظیمات باتری لپ تاپ در ویندوز 10 عمدتا حول محور فعال سازی حالت ذخیره انرژی (Battery Saver) و مدیریت برنامه هایی که در پس‌ زمینه انرژی مصرف می کنند، می چرخد. برای مشاهده دقیق وضعیت فرسودگی باتری، کاربران ویندوز 10 نیز باید از همان دستور powercfg /batteryreport استفاده کنند، زیرا محیط بصری ویندوز 10 این داده های فنی را ارائه نمی دهد. برای عیب یابی مشکلات ناگهانی در سلامت باتری لپ تاپ، ابزارهایی مانند Event Viewer می توانند مفید باشند. این ابزار، وقایع مرتبط با شارژ، تخلیه ناگهانی و خطاهای احتمالی باتری را ثبت می کند. این روش بیشتر برای تحلیل ریشه ای مشکلات غیرمنتظره به کار می رود تا ارزیابی ظرفیت فرسودگی.

استفاده از ابزارهای اختصاصی سازندگان (OEM) و تنظیمات باتری لپ تاپ

بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ لپ تاپ، ابزارهای اختصاصی برای مدیریت و تست سلامت باتری لپ تاپ ارائه می دهند. این ابزارها بسیار حیاتی هستند، زیرا مهم ترین اقدام پیشگیرانه را پس از انجام تست سلامت باتری لپ تاپ، یعنی محدود کردن شارژ باتری به حدود 80 درصد امکان پذیر می سازند. این محدودیت، فشار ولتاژ بالا بر سلول های باتری را کاهش داده و فرسودگی شیمیایی را به تعویق می اندازد.

تست سلامت باتری لپ تاپ ایسوس (MyAsus)

برای کاربرانی که به دنبال تست سلامت باتری لپ تاپ ایسوس و مدیریت آن هستند، نرم افزار MyAsus ابزار اصلی است. این برنامه امکان فعال سازی قابلیتی به نام Battery Care Mode را می دهد که شارژ باتری را به 80 درصد از ظرفیت کامل محدود می کند. این تنظیم، حیاتی ترین اقدام برای طولانی کردن عمر باتری های لیتیوم یون است. فعال کردن این تنظیمات باتری لپ تاپ به صورت مستقیم توسط سازنده، تاییدی بر اهمیت قانون 80 / 20 است.

مدیریت شارژ در سایر برندها

هر سازنده روش خاص خود را برای مدیریت طول عمر باتری از طریق محدود کردن شارژ دارد. به عنوان مثال، لنوو با استفاده از نرم افزار Lenovo Vantage قابلیت Conservation Mode را فعال می کند که شارژ باتری را بین 75 الی 80 درصد محدود نگه می دارد. اچ پی (HP) نیز در برخی مدل های تجاری، تنظیمات محدودیت شارژ را از طریق BIOS/UEFI و در بخش Power Management Options > Adaptive Battery Optimizer قابل دسترسی قرار می دهد. برای ورود به بایوس، معمولا کلید F10  در هنگام روشن شدن دستگاه فشار داده می شود. در مورد لپ تاپ دل، برنامه Dell Power Manager این امکان را فراهم می کند که با انتخاب گزینه Primarily AC Use یا Custom در تب Battery Information، باتری برای استفاده طولانی مدت بهینه سازی شود. استفاده از این تنظیمات باتری لپ تاپ سازنده، نقش مهمی در تضمین طول عمر باتری ایفا می کند و باید پس از ارزیابی اولیه سلامت باتری، به سرعت فعال شود.

ابزارهای شخص ثالث: نرم افزار تست سلامت باتری لپ تاپ

علاوه بر ابزارهای داخلی ویندوز، نرم افزارهای جانبی تخصصی برای پایش لحظه ای و ثبت تاریخچه عملکرد باتری وجود دارند که داده های مکمل را ارائه می دهند؛ در ادامه تعدادی از این برنامه ها را به شما معرفی خواهیم کرد:

برنامه BatteryInfoView

یکی از اپلیکیشن های کاربردی به منظور دسترسی به جزئیات بیشتر برای تست سلامت باتری لپ تاپ اپلیکیشن BatteryInfoView می باشد. پس از دانلود و نصب این اپ، بر روی گزینه ی View کلیک کرده و پس از آن گزینه Show Battery Information را انتخاب نمایید تا به جزئیات بیشتری مانند ظرفیت اسمی، حداکثر ظرفیت فعلی، سلامت باطری، تعداد چرخه‌های شارژ و... دسترسی داشته باشید. به قسمت Show Battery Log در منوی View بروید تا بتوانید داده های تحلیلی در رابطه با باطری دستگاه را ببینید که مواردی مثل ولتاژ باتری را نیز نشان می دهد. هر بار که دستگاه را خاموش یا روشن می کنید، به این گزاری یک خط جدید افزوده می شود. در صورتی که دوست داشته باشید می توانید از گزارش در قالب فرمت های TXT یا CSV یک خروجی تهیه کنید.

برنامه PassMark BatteryMon

اپلیکیشن PassMark BatteryMon یکی از محبوب ترین برنامه ها برای برررسی تست سلامت باتری لپ تاپ محسوب می شود که نمودارهای مختلف را به صورت زنده به کاربران ارائه می دهد. میزان ظرفیت باتری در طولزمان با نمودار اصلی برنامه نشان داده می شود و می توانید به قسمت Configuration در منوی Edit رفته و پیکربندی و تنظیمات دلخواه خود را بر روی آن انجام دهید. هنگامی که پایش عملکرد باطری با استفاده از این ابزار شروع شد، تمامی اطلاعات در قالب یک فایل گزارش ذخیره شده و با استفاده از منوی Info و کلیک کردن بر روی گزینه View Log به این اطلاعات دسترسی داشته باشید. میزان زمان مورد نیاز برای شارژ دوباره ی باطری در کنار میزان مصرف آن در محدوده ی زمانی مشخص، داده هایی هستند که در این گزارش وجود دارند.

برنامه Save Battery

اگر دنبال یک نرم افزار ساده برای تست باتری لپ تاپ خود هستید که در عین سادگی ظاهر چشم نوازی نیز داشته باشد، می توانید از اپلیکیشن Save Battery استفاده کنید. این برنامه دارای طراحی خوبی می باشد و استفاده از آن روی تبلت های ویندوزی مثل سرفیس های مایکروسافت نیز امکان پذیر است. میزان شارژ، ظرفیت اسمی، حداکثر ظرفیت واقعی فعلی، آخرین زمان شارژ زمان مورد نیاز حدودی برای شارژ‌ مجدد در داخل صفحه اصلی این اپ نمایش داده می شود. از قابلیت های این برنامه می توان به امکان تغییر ظاهر و استفاده از پوسته تاریک اشاره نمود. با فعال کردن ویژگی Tiles می توانید خلاصه ای از وضعیت باطری دستگاه را از داخل منوی استارت مشاهده نمایید. برای دسترسی به نمودار و گزارش عملکرد باطری یا تهیه خروجی از آن می توانید بر روی گزینه History کلیک کنید.

برنامه Microsys Smarter Battery

اپلیکشین Microsys Smarter Battery یک مجموعه از ابزارهای تشخیص و تست سلامت باتری لپ تاپ را در بر می گیرد که کالیبره کردن باطری و ارائه فایل خروجی از گزارش وضعیت آن را نیز ممکن می سازد. با استفاده از تب Info جزئیات مختلفی را در رابطه با باطری دستگاه مثل تعداد دفعات شارژ و ظرفیت های مختلف را مشاهده می نمایید. با استفاده از تب Graph می توانید داده ها را در قالب نمودار مشاهده نموده و کاهش ظرفیت باتری را در طی زمان ببینید. کاربران می توانند گجت باتری را فعال نمایند و درباره ظرفیت باتری، زمان باقی‌مانده از شارژ و حتی مصرف پردازنده اطلاعاتی کسب کنند.

برنامه Pure Battery Analytics

اپلیکیشن Pure Battery Analytics نیز جزو ابزارهای مناسب برای تست سلامت باتری لپ تاپ و پایش عملکرد آن می باشد. با استفاده از تب Quick Glance می توانید اطلاعات مهم باتری مانند وضعیت سلامت و ظرفیت آن را ببینید. با استفاده از تب Analytics می توانید داده های جزئی تری چون تغییرات ظرفیت باتری را در قالب 4 نمودار مختلف در طول زمان را مشاهده نمایید. کاربران می توانند با نصب کردن افزونه مخصوص این اپلیکیشن از گیت هاب، وضعیت لحظه ای باتری و نوتیفیکیشن های مربوط به آن را نیز تحت مدیریت خود داشته باشند. این اپ دارای قابلیتی برای اعلام هشدار حین سرقت دستگاه می باشد که در بعضی از شرایط خاص می تواند بسیار مفید باشد.

فراتر از تشخیص: راهکارهای کلیدی برای حفظ سلامت باتری لپ تاپ

پس از انجام تست سلامت باتری لپ تاپ و تعیین درصد فرسودگی، حفظ سلامت باتری از طریق اقدامات پیشگیرانه بسیار حیاتی است. این اقدامات بر اساس دو عامل اصلی تخریب باتری های لیتیوم یون، یعنی ولتاژ بالا و دمای زیاد، طراحی شده اند. برای افزایش طول عمر باتری لپ تاپ، رعایت چند نکته کلیدی بسیار مهم است. اولین و مهم ترین اقدام، کنترل محدوده شارژ با نگهداری دائمی شارژ در محدوده بهینه 20 تا 80 درصد است؛ زیرا اتصال مداوم به برق و شارژ 100 درصد فشار ولتاژ بالایی به سلول های باتری وارد می کند و منجر به کاهش ظرفیت می شود. 

همچنین، باید از تخلیه کامل باتری به صفر درصد جلوگیری کرد. مدیریت دمای دستگاه نیز اهمیت زیادی دارد؛ دمای بالا فرسایش شیمیایی باتری را تسریع می کند، بنابراین باید دما را بین 20 تا 30 درجه سانتی گراد حفظ کرد. استفاده از کول پد و قرار دادن لپ تاپ روی سطوح صاف می تواند به این امر کمک کند. علاوه بر این، تنظیمات مصرف انرژی ویندوز باید به طور هوشمندانه مدیریت شود تا بار کاری غیرضروری کاهش یابد و حرارت تولید شده توسط قطعات داخلی کمتر شود. در نهایت، اگر لپ تاپ برای مدت طولانی استفاده نمی شود، باید باتری در حالت نیمه شارژ و در مکانی خنک نگهداری شود تا از فرسایش سریع تر جلوگیری شود.

سوالات متداول

• چگونه درصد باتری لپ تاپ را بفهمیم؟

  درصد باتری لپ تاپ معمولا با نگاه کردن به نماد باتری در نوار وظیفه (Taskbar) ویندوز یا نوار منوی مک قابل مشاهده است.

• اطلاعات باتری لپ تاپ کجاست؟

  برای مشاهده اطلاعات کلی باتری، به بخش تنظیمات (Settings) یا کنترل پنل (Control Panel) و قسمت سیستم/باتری/پاور مراجعه کنید.

• چگونه سلامت باتری لپ تاپ را متوجه شویم؟

  برای بررسی سلامت باتری و ظرفیت آن، می توانید از گزارش داخلی PowerShell یا Command Prompt (با دستور powercfg /batteryreport) در ویندوز استفاده کنید.

• عمر باتری لپ تاپ چقدر است؟

  عمر مفید باتری های لیتیوم یونی لپ تاپ به طور متوسط بین 2 تا 5 سال یا پس از انجام 300 تا 500 چرخه شارژ کامل می باشد.

جمع بندی

ارزیابی منظم وضعیت باتری لپ تاپ، یک اقدام ضروری برای حفظ ارزش دستگاه است. بهترین و دقیق ترین تست سلامت باتری لپ تاپ، که ساده ترین راه برای استخراج داده های فنی عمیق است، استفاده از دستور powercfg /batteryreport در خط فرمان ویندوز است. در این مقاله نحوه تست باتری لپ تاپ با استفاده از خود ویندوز و همچنین توسط برنامه های مختلف به طور کامل برای شما بیان شد. با مطالعه این مطالب می توانید در این رابطه اطلاعات مناسبی را کسب نمایید. ممنون می شویم اگر شما نیز درباره نحوه ی تست سلامت باتری لپ تاپ اطلاعاتی دارید در بخش کامنت با کاربران به اشتراک بگذارید.