تفاوت چیپست و پردازنده در گوشی و کامپیوتر؛ هر آنچه باید بدانید

اگر تابحال درباره قطعات داخلی کامپیوتر تحقیق کرده باشید، قطعا می دانید که در وسایل الکترونیکی CPU یا پردازنده حکم مغز آنها را دارد و تمام دستورات کاربر توسط این قطعه پردازش می شود. اما در دنیای موبایل ما بیشتر کلمه چیپست را به جای پردازنده می شنویم و متخصصان این حوزه برای اشاره به واحد پردازش گوشی هوشمند از کلمه چیپست (Chipset) برای آن استفاده می کنند. اصلا تفاوت چیپست و پردازنده در چیست و این دو چه فرقی با هم دارند؟  برای اینکه تفاوت چیپست و پردازنده در گوشی و کامپیوتر را بدانید، پیشنهاد می کنیم این مطلب را تا آخر بخوانید.

پیش درآمدی درباره پردازنده ها

در ابتدا برای درک بهتر از این موضوع بیاید به نقطه اشتراک هر کامپیوتر و موبایل، یعنی پردازنده بپردازیم و با کارکرد این قطعه حیاطی آشنا شویم. واحد پردازش مرکزی یا همان پردازنده (CPU) وظیفه محاسبه و پردازش تمامی دستورات و اطلاعات یک سیستم را دارد و از این قطعه در انواع دستگاه مختلفی استفاده می شود که معروف ترین آن کامپیوتر است و علاوه بر آن در موبایل هوشمند، اندروید باکس، تلویزیون هوشمند، دستگاه عابر بانک و … استفاده می شود.

بنابراین کاربرد این قطعه حیاتی تنها به کامپیوتر ها محدود نیست و تقریبا در هر دستگاه هوشمند دیگری از سی پی یو استفاده می شود. نکته ای که در مورد CPU باید بدانید این است که سی پی یو به تنهایی همه کارهای یک سیستم را انجام نمی دهد و در طی یک همکاری با سایر قطعات نتیجه یک دستور در نمایشگر نشان داده می شود.

در ضمن این ذهنیت که پردازنده ها یک قطعه بزرگ با فن خنک کننده هستند که جای زیادی را روی یک برد الکترونیکی اشغال می کنند را فراموش کنید، زیرا تکنولوژِی ساخت این قطعات به حدی پیشرفت کرده است که در انواع دستگاه های الکترونیکی مختلف اندازه این قطعات به میزان یک چیپ کوچک رسیده و ابعاد آنها با توجه به نیاز پردازشی یک دستگاه متغیر خواهد بود.

تفاوت چیپست و پردازنده در کامپیوتر

همانطور که اشاره کردیم پردازنده ها نقش فرمانده و مغز یک سیستم را دارند و وجودشان برای کار کردن یک دستگاه دیجیتالی ضروری است. یک پردازنده در کامپیوتر روی  مادربرد یا برد اصلی نصب می شود و یک سوکت مخصوص برای نصب آن در مادربرد تعبیه می شود. در روی برد کامپیوتر یک قطعه ای به نام چیپست وجود دارد که تمام اطلاعات را بین سی پی یو و سایر قطعات کامپیوتری جابجا می کند. به عبارت بهتر، چیپست قطعه ای است که جریان اطلاعات را بین سی پی یو و سایر قطعات کامپیوتر مانند حافظه رم و کارت گرافیک مدیریت می کند و به عنوان پل ارتباطی مادربرد شناخته می شود.

در گذشته هر یک از قطعات مختلف دارای یک چیپ ارتباطی مخصوص به خود بودند؛ به عنوان مثال حافظه رم و کارت گرافیک یک چیپ جداگانه برای خود داشتند و به وسیله آن با سایر قطعات در ارتباط بودند. اما در مادربردهای جدید همه چیپ های قطعات مختلف روی برد در دو بخش مختلف قرار می گیرند که به طور کلی به آن چیپست می گویند. چیپست متشکل از دو بخش به نام های پل شمالی (NorthBridge) و پل جنوبی (SouthBridge) است که پل شمالی سی پی یو را به قطعات با سرعت انتقال اطلاعات بالایی مانند رم و کارت گرافیک و پورت های PCI-e متصل می کند و پل جنوبی ارتباط دستگاه های با سرعت پایین تری مانند بایوس، پورت اترنت و یو اس بی را با سی پی یو برقرار می کند.

در بین هر قطعه و چیپست نیز مسیرهایی برای انتقال جریان داده وجود دارد که به آن باس گفته می شود. البته روند ارسال و دریافت اطلاعات پل جنوبی با پردازنده به صورت مستقیم نیست و همه اطلاعات ابتدا به پل شمالی ارسال و از آنجا به پردازنده منتقل می شود. در نتیجه هر چقدر سرعت چیپست مادربرد بالاتر باشد، جریان اطلاعات سریعتر می شود و عملکرد کلی سیستم سریعتر خواهد شد.

به عنوان یک نتیجه گیری کلی در این قسمت می توانیم بگوییم که چیپست و پردازنده در کامپیوتر دو قطعه جداگانه هستند و سی پی یو برای ارتباط با سایر قطعات کامپیوتری از چیپست استفاده می کند. در واقع چیپست یک پل ارتباطی بین قطعات مختلف است که ارتباط این قطعات را از طریق مادربرد ممکن می کند.

تفاوت چیپست و پردازنده در گوشی موبایل

همه قطعات کامپیوتری از جمله سی پی یو روی یک مادربرد سوار می شوند و چیپست نیز یک قطعه از پیش نصب شده روی برد اصلی است که وظیفه مدیریت و کنترل ترافیک اطلاعات و برقراری ارتباط بین بخش های مختلف یک سیستم کامپیوتری را دارد. در واقع برد اصلی کامپیوتر قطعه ای بزرگ است که به راحتی قطعات مختلف روی آن نصب می شوند اما در تلفن های همراه به دلیل کمبود فضای داخلی، باید قطعات به گونه ای طراحی شوند که در کمترین جای ممکن قابلیت نصب داشته باشند و فضای زیادی اشغال نکنند

در نتیجه طراحان گوشی های هوشمند همه این قطعات مختلف را روی یک چیپست به نام System On a Chip یا به اختصار SoC سوار می کنند.قطعاتی مانند پردازنده، رم، پردازنده گرافیکی، کنترلر دوربین و وای فای و… همگی روی یک چیپست کوچک نصب می شوند و در کنار هم قرار می گیرند. این روش طراحی و قرارگیری قطعات در کنار هم باعث افزایش سرعت کلی سیستم، کاهش توان مصرفی مورد نیاز قطعات و جلوگیری از تولید گرمای بیشتر می شود.

به بیان بهتر چیپست  در گوشی همان وظیفه مادربرد کامپیوتر را دارد که قطعات سخت افزاری در ابعادی به مراتب کوچک تر از سخت افزار کامپیوتر روی چیپست نصب می شوند.

اما آیا در گوشی موبایل چیپست همان CPU است؟ خیر.در واقع پردازنده موبایل یک قطعه جداگانه است که روی SoC یا همان چیپست قرار دارد و عضوی از قطعات داخل یک چیپست محسوب می شود.برای روشن شدن موضوع بگذارید یک نمونه واقعی را با هم بررسی کنیم؛ به عنوان مثال گوشی سامسونگ گلکسی Z Fold 3 را در نظر بگیرید، وقتی در مشخصات چیپست این گوشی هوشمند گفته می شود که چیپست آن اسنپدراگون هشت هسته ای است، در واقع اینجا به یک قطعه ای که همه قطعات اصلی از جمله رم و پردازنده گرافیکی روی آن نصب شده اند (بخوانید چیپست) اشاره می شود که CPU یکی از اجزای تشکیل دهنده آن است و از 8 هسته پردازشی مختلف تشکیل شده است.

از آنجایی که برای کاربران عادی این موضوع کمی پیچیده است، در بیان عادی وقتی صحبتی از چیپست می شود، در واقع منظور آن شخص مشخصاً سی پی یو گوشی است و می خواهد بداند که سی پی یو گوشی از چند هسته تشکیل شده است و اشاره ای به نوع چیپست و سایر توانایی های آن ندارد.

نتیجه گیری

پردازنده ها در کامپیوتر ها و گوشی های موبایل به کار می روند و نقشی کلیدی و اساسی را در عملکرد این دستگاه ها دارند. تفاوت سی پی یو در کامپیوتر و گوشی هوشمند بیشتر مربوط به اندازه آنها می شود ولی در وظایف کلی می توان گفت که با همدیگر تفاوت چندانی ندارند. در زمینه چیپست ها این موضوع کمی متفاوت است و تعریف کلی این دو در کامپیوتر و گوشی هوشمند متفاوت بوده ولی یک سری شباهات ها در بعضی زمینه ها با همدیگر دارند.

شاید مهم ترین تفاوت چیپست و پردازنده در گوشی و کامپیوتر بخاطر سایز ابعاد کوچکتر گوشی های موبایل باشد که باعث شده طراحان موبایل های هوشمند مجبور به استفاده از SoC ها به جای مادربرد شده اند. البته این احتمال هم وجود دارد که تکنولوژی ساخت قطعات کامپیوتری به حدی پیشرفت کند که شاهد استفاده از SoC ها به جای مادربردهای حال حاضر باشیم.

در انتها امیدواریم که این مطلب توانسته باشد اطلاعات مفیدی را در اختیار شما کاربران گرامی قرار داده باشد و در صورتی که هرگونه سوالی در این موضوع دارید می توانید در بخش دیدگاه ها با ما و مخاطبان مجله تکنوسان در میان بگذارید.