انواع استاندارد کد گذاری و رنگ سیم برق در ایران

سیم و کابل جزو اصلی‌ترین تجهیزات برقی موجود در بازار می‌باشند که از آنها برای انتقال جریان الکتریکی از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌توان بهره گرفت. کابل‌های برق در انواع گوناگونی تولید و روانه بازار شده‌اند و از این کابل‌ها به دلیل دارا بودن ویژگی‌های مختلف، برای کاربردهای گوناگون استفاده می‌شوند. کابل و سیم‌های موجود در بازار از جهات مختلفی نظیر تعداد رشته، نوع و جنس عایق، سطح مقطع و غیره با یکدیگر دارای تفاوت می‌باشند. وجود تفاوت در این کابل‌ها آنها، را برای استفاده در شرایط خاص مناسب نموده است.

همانطور که می دانید، به دلیل اینکه کابل‌های برق از تنوع بالایی برخوردار می‌باشند، سعی شده تا برای نامگذاری آنها از استانداردهای مختلفی مثل رنگ سیم، تعداد رشته و کدهای درج شده بر روی کابل بهره گرفته شود تا بدین وسیله بتوان کاربرد و کارایی آن کابل را تشخیص داد. در ایران نیز برای نامگذاری سیم‌ها و کابل‌ها از یک سیستم نامگذاری استفاده می‌شود تا کابل‌های مختلف را بتوان از یکدیگر تشخیص داد. تکنوسان مگ در این مقاله قصد معرفی استاندارد رنگ سیم های برق در ایران به کاربران را دارد. بنابراین اگر شما هم قصد خرید سیم و کابل برق دارید می خواهید در این زمینه اطلاعات بیشتری به دست بیاورید پیشنهاد می کنیم خواندن ادامه این مقاله را از دست ندهید.

شناسایی کابل‌ها با استفاده از استاندارد رنگ سیم های برق

شناسایی کابل‌ها به روش‌های گوناگونی صورت می‌پذیرد که یکی از رایج‌ترین آنها استاندارد رنگ سیم است. در این استاندارد برای شناسایی سیم‌های برق، رنگ شیلد آنها مد نظر قرار گرفته می‌شود. دقت داشته باشید که در یک سری استانداردها علاوه بر اینکه کدهای رنگی یکسان نیستند، حتی با یکدیگر مخالف نیز می باشند. عموماً از کدهای رنگی جهت تشخیص فازهای مختلف یک سیستم قدرت استفاده می‌شود و به کمک هر رنگ می‌توان مشخص کرد که کدام سیم به کدام فاز متصل گردیده است.

جهت تعیین استاندارد رنگی مورد استفاده در سیستم‌های قدرت پارامترهای مختلفی نظیر جریان، ولتاژ، نحوه نصب تجهیزات و موقعیت مکانی مد نظر قرار گرفته می‌شود. پیشنهاد ما به شما این است که در هر محل کار، کد رنگی استفاده شده در جایی که قابل مشاهده می‌باشد نصب شود تا کار با ایمنی بیشتری انجام گردد. از دیگر مزایای این موضوع می‌توان به امکان تعمیر آسان تر این تجهیزات در آینده اشاره نمود. چرا که هنگامی که تکنسین‌های برق برای تعمیر به آن محل مراجعه کنند، با دانستن این استاندارد با دقت و سرعت بیشتری می‌توانند امور محوله خود را انجام دهند.

انواع استاندارد رنگ سیم برق در ایران

در کشور ایران برای رنگ سیم برق از استانداردهای مختلفی بهره گرفته می‌شود. متاسفانه در بسیاری موارد مشاهده شده که به دلیل بالا رفتن هزینه تولید به دلیل استفاده از عایق‌های رنگی، از هیچ استانداردی تبعیت نشده و کل سیم‌ها با یک رنگ یکسان تولید می‌کنند. در مجموع دفتر استانداردهای وزارت نیر استاندارد شماره 63012 را برای رنگ و پوشش تجهیزات صنعت برق در ایران تدوین نموده است. بر مبنای این استاندارد، سیم‌های فاز R و S و T باید دارای رنگ قرمز، زرد و آبی باشند. شرکت‌های معتبر در حوزه کابل و سیم برق در ایران این محصولات را با استاندارد IEC60227 یا ISIRI607 رنگ بندی می‌نمایند که بر اساس جدول زیر انجام می‌گردد:

استانداردهای عمومی رنگ سیم برق بر مبنای تعداد رشته

در این بخش از مطلب استانداردهایی برای رنگ بندی سیم‌های برق بر مبنای تعداد رشته آورده شده است که در ادامه آنها را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهیم:

استانداردهای رنگی سیم و کابل تک رشته

خوشبختانه امکان شناسایی کابل های تک رشته بر مبنای استاندارد رنگی آنها به راحتی میسر می‌باشد. کدهای رنگی سیم‌های تک رشته به صورت زیر است:

• رنگ سیاه: تعیین کننده ‌های فاز ۱ بوده که از آنها جهت انتقال برق به تجهیزات دیگر نظیر انواع مدار، پریز و سوئیچ استفاده می‌شود. در نتیجه سیم‌های سیاه رنگ همواره دارای جریان برق می‌باشند.
• رنگ قرمز: از این رنگ برای سیم‌های فاز ۲ استفاده می‌گردد. سیم‌های قرمز نیز همیشه حاوی جریان برق می‌باشد و از آنها به عنوان جریان برق ثانویه استفاده می‌شود.
• رنگ سفید: از سیم‌های سفید رنگ به عنوان سیم‌های نول یا سیم‌های خنثی استفاده می‌شود. این سیم‌ها در برخی مواقع ممکن است حاوی جریان برق باشند.
• رنگ سبز یا زرد: از سیم‌های فوق به عنوان سیم‌های اتصال به زمین استفاده می‌شود. این سیم‌ها عموماً توسط جعبه پریز به زمین متصل می‌گردند.
• رنگ آبی: سیم های آبی درست مثل سیم‌های قرمز و سیاه حاوی جریان برق بوده و از آنها می‌توانید برای اتصالات مختلف استفاده کنید.

استاندارد رنگی کابل دو رشته

در کابل های برق دو رشته‌ای عموماً از رنگ‌های مشکی و آبی استفاده می‌نمایند. کابل‌های دو رشته به کابل هایی می‌گویند که از دو رشته سیم مجزا به رنگ‌های آبی و مشکی تشکیل شده‌اند. در این استاندارد رنگ سیاه به معنی سیم فاز و رنگ آبی به معنی سیم نول می‌باشد. البته ممکن است گاهی اوقات به جای رنگ سیاه از رنگ قرمز به عنوان سیم فاز استفاده شود و به جای رنگ آبی از رنگ زرد یا سبز به عنوان سیم نول استفاده گردد.

استاندارد رنگی کابل سه رشته

برای تولید کابل‌های برق سه رشته عموماً از کدهای رنگی سبز، آبی و قرمز استفاده می‌شود. البته گاهاً مشاهده شده که رنگ زرد به عنوان جایگزینی برای رنگ سبز در این استاندارد استفاده شده است. کابل‌های سه رشته که با نام کابل سه فاز نیز در بازار شهرت دارند از سه رشته سیم جداگانه تشکیل شده‌اند که سیم قرمز در آن نشان دهنده فاز اول، سیم زرد یا سبز نشان دهنده فاز دوم و سیم آبی نشان دهنده سیم نول در این کابل‌ها می‌باشد. کابل‌های سه رشته را می‌توان جزو پرکاربردترین کابل موجود در بازار معرفی نمود که شاهد استفاده از آن در صنایع مختلف علی الخصوص صنعت توزیع نیروی برق هستیم.

استاندارد رنگی کابل ۴ رشته

کابل‌های ۴ رشته جزو پرفروش‌ترین کابل‌ها در صنعت برق و نیروگاه‌های تولید برق به شمار می‌روند که حجم بسیار زیادی از فروش سالانه کابل را به خود اختصاص داده‌اند. این کابل‌ها دارای ۴ رشته سیم مجزا به رنگ‌های مشکی، قرمز، زرد و بنفش هستند. رنگ مشکی در این کابل‌ها سیم فاز اول، رنگ قرمز سیم فاز دوم، رنگ بنفش سیم فاز سوم و رنگ زرد سیم نول می‌باشد.

استاندارد رنگی کابل ۵ رشته

کابل‌های ۵ رشته یکی دیگر از پرکاربردترین کابل‌های موجود در بازار می‌باشند که معمولاً از آنها به عنوان کابل مخابراتی یاد می‌شود. استاندارد رنگ بندی کابل ۵ رشته جزو مهم‌ترین استانداردهای رنگ بندی سیم برق به شمار می‌رود. این کابل‌ها از ۵ سیم مجزا به رنگ‌های سفید، قرمز، مشکی، زرد و بنفش تشکیل شده‌اند.

انواع استاندارد کد گذاری سیم برق در ایران

استاندارد مورد استفاده برای نامگذاری کابل و سیم برق در ایران استاندارد VDE می باشد. این استاندارد توسط کشور آلمان طراحی شده است. در استاندارد فوق از یک سری حروف و اعداد جهت شناسایی ساختمان،‌ مشخصات کابل‌ها و ساختار لایه‌های گوناگون آن بهره گرفته می‌شود.

طبق استاندارد فوق بر روی اکثر کابل‌های تولیدی 4 گروه عبارت حک میگردد که هر یک نشان دهنده قسمتی از ساختار یک کابل برق می باشد. این حروف و اعداد درون 11 سلول قرار گرفته و روی قسمت بیرونی کابل حک می‌گردد. در ادامه با قسمت‌های مختلف کابل طبق این استاندارد و چگونگی نامگذاری آن آشنا می‌شویم.

قسمت اول کد در سیم

بخش نخست در استاندارد VDE نمایانگر جنس هادی در سیم و کابل بوده که به حروف در سلول‌های 1 و 2 نوشته می شود. بر مبنای استانداد فوق حرف N نمایانگر هادی مسی و NA نمایانگر هادی آلومینیومی می باشد.

قسمت دوم کد در سیم

بخش دوم از این استاندارد نمایانگر نوع عایق سیم و کابل بوده که در آن حرف Y نمایانگر عایق PVC،‌ عبارت 2Y نمایانگر عایق پلی اتیلن و 2X نمایانگر عایق XLPE در کابل برق می باشد.

قسمت سوم کد در سیم

بخش بعدی در استاندارد نامگذاری کابل برق VDE جهت مشخص کردن نوع شیلد کابل است. معنی هر کدارم از حروف در این بخش در زیر آورده شده است:

• حرف C: هادی هم ‌مرکز مسی
• حرف CW: هادی هم‌مرکز مسی موجی شکل
• حرف CE: هادی هم‌مرکز مسی بر روی هسته
• حرف S: حفاظ از نوع سیم مسی
• حرف SE: حفاظ مسی بر روی هسته
• حرف H: شیلد بر روی هادی
• حرف F: شیلد مقاوم در برابر آب

قسمت چهارم کد در سیم

بخش چهارم در این استاندارد نشان دهنده ی نوع زره و آرمور کابل برق می باشد. حروفی که جهت نمایش این بخش مورد استفاده قرار می گیرند به صورت زیر می باشند:

• B زره فولادی
• F زره فولادی گالوانیزه تخت
• G نوار فولادی گالوانیزه مارپیچی
• R زره فولادی گالوانیزه با مقطع گرد

قسمت پنجم کد در سیم

بخش پنجم در استاندارد VDE جهت تعیین عایق بیرونی و غلاف خارجی استفاده می شود. هر حرف به صورت زیر نمایانگر نوع عایق بیرونی کابل می باشد:

• Y عایق بیرونی از جنس پی‌وی‌سی (PVC)
• A عایق بیرونی از جنس کنف
• 2Y عایق بیرونی از جنس پلی اتیلن

قسمت ششم کد در سیم

در این بخش فقط از کدهای J و O استفاده شده که نمایانگر مجهز بودن کابل به هادی حفاظتی می باشد. چنانچه کابل مجهز به هادی حفاظتی باشد، حرف J در این بخش نوشته می شود و در غیر این صورت حرف O در این بخش درج می‌شود.

تعداد رشته و سطح مقطع

برای مشخص کردن تعداد رشته و سطح مقطع در استاندارد VDE از دو عدد استفاده می‌شود که به شکل عددی ضرب در یک عدد دیگر نشان داده می‌شوند (مثالا 4×2). عدد اول از طرف چپ نشان دهنده تعداد رشته کابل برق و عدد دوم نمایانگر ابعاد سطح مقطع می باشد. مثلا نوشتن 4×2 روی کابل یعنی کابل از دو رشته با سطح مقطع 4 میلی‌متر مربع تشکیل شده است.

نوع هادی کابل

در استاندارد VDE برای مشخص کردن نوع هادی کابل به حروفی که در سلول‌های 9 و 10 نوشته می شود توجه می کنند. بهتر است بدانید که کابل‌های گوناگون با هادی و هسته گرد یا مثلثی به بازار اراده می گردند. جهت نمایش نوع هادی کابل در استاندارد فوق، از حروف اختصاری به شرح زیر استفاده می شود:

• حرف R نماد هادی گرد
• حرف S نماد هادی مثلثی شکل
• حرف E نماد کابل با هادی مفتولی
• حرف M نماد کابل با هادی از جنس افشان

سطح ولتاژی

سلول یازدهم در این استاندارد نامگذاری،‌ نشان دهنده سطح ولتاژی کابل برق می باشد که بر مبنای کیلوولت عنوان می‌شود. سطح ولتاژی از جمله ویژگی‌های مهم در کابل‌های برق بوده و یکی از مشخصه‌هایی است که تعیین کننده این است که از کابل در چه محل و برای چه هدفی می‌توان استفاده نمود.

جمع بندی

در این مقاله به بررسی انواع استاندارد کد گذاری و رنگ سیم برق در ایران پرداختیم و اطلاعات جامع و کاملی در خصوص استانداردهای مربوط به رنگ، کد و تعداد رشته در کابل ها در اختیار کاربران قرار دادیم. کابل‌ها با توجه به نوعی که دارند می توانند برای کاربردهای مختلف استفاده شوند. برای شناسایی بهتر انواع کابل و سیم برق بهتر است تولید کنندگان از استاندارد نامگذاری‌های جهانی برای تولید محصولاتشان پیروی کنند. نظرات و پیشنهادات خود را با ما و دیگر کاربرانِ تکنوسان مگ به اشتراک بگذارید.