اکولایزر چیست و چگونه کار می کند؟ + آموزش تنظیم اکولایزر

باور کنیم یا نه همه ما در طول زندگی خود از اکولایزر استفاده کرده ایم. هر بار که دکمه صدا روی گجت های مبتنی بر صدا خود می چرخانیم در واقع از این فناوری استفاده کرده ایم. در خودرو، سیستم‌های سینمای خانگی، تلفن همراه، پخش کننده صوتی و… قابلیتی به نام اکولایزر (Equalizer) وجود دارد که ممکن است آن را مشاهده کرده باشید، اما اکثر افراد نمی‌دانند که اکولایزر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد.

به منظور بررسی این مسئله باید گفت که اکولایزر موزیک یک سیستم است که با کمی دانش فنی می‌توانید صدای پخش شده از دستگاه‌ها را از طریق آن تغییر دهید و آن را متناسب با نیاز خود تنظیم کنید. به منظور بررسی این مفهوم در این مطلب قصد داریم تا شما را با اکولایزر موسیقی آشنا کرده و در مورد نحوه کار اکولایزر اطلاعات جامع و کاملی را به شما ارائه دهیم؛ پس با تکنوسان مگ همراه باشید.

اکولایز کردن به چه معناست؟

اگر بخواهیم به این سوال بسیار مهم پاسخ دهیم که Equalizer چیست باید گفت که اکولایزرها (EQ) فیلترهای نرم افزاری یا سخت افزاری هستند که بلندی فرکانس‌های صدا را می‌توان با استفاده از آن‌ها تنظیم کرد.

دستگاه اکولایزر توسط افراد بسیار زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در این بین اما مهندسین صدا یکی از اصلی‌ترین افرادی هستند که از اکولایزر موزیک پلیر استفاده کرده و از این طریق تلاش می‌کنند تا فرآیند تنظیم صدا را به صورت حرفه‌ای انجام دهند.

نکته مهمی باید بدانید این است که در زمان پخش یک صدا یا یک موسیقی برخی از فرکانس‌ها علیرغم داشتن انرژی مشابه فرکانس بالاتر از محدوده شنوایی انسان دارند. محدوده شنوایی گوش انسان در حدود 20 تا 20000 هرتز است و هر چه صدا از این محدوده خارج شوند، صداها به نحوی تغییر می‌کند و شما نمی‌توانید آن‌ها را بشنوید.

با توجه به این که ماشین‌ها، اتاق‌ها و بلندگوهای ما در اشکال، اندازه‌ها و پیکربندی‌های مختلف وجود دارند، یک نت از یک ساز می‌تواند در شرایط مختلف کاملاً صدای متفاوتی برای افراد داشته باشد. این مسئله زمانی حادتر می‌شود که یک آهنگ کامل با چندین ساز مختلف پخش می‌شود و در چنین شرایطی محیط می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر روی صدایی که می‌شنوید داشته باشد.

به همین دلیل است که آمفی تئاترهای باستانی با در نظر گرفتن این مسائل به صورت آکوستیک طراحی می‌شدند تا صداها به بهترین شکل ممکن در آن منتشر شده و به گوش شنوندگان برسند.

اکولایزرها در ابتدا برای مکان‌های فیزیکی مانند سالن‌های سینما و فضاهای بیرونی ساخته شده و در مکان‌هایی که به صورت آکوستیک طراحی نشده اند، مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اکولایزر وظیفه دارد تا همه فرکانس‌های صدا را برابر یا به اصطلاح اکولایز کند. به عنوان مثال، برخی مکان‌ها به نحوی هستند که فرکانس‌های باس در این محیط ها پخش بهتری دارند، بنابراین می‌توان اکولایزر را به شکلی تنظیم کرد تا شرایط پخش صدا برای فرکانس‌های مختلف یکسان شود. به طور کلی، شما برای پخش صدا در فضاهای فیزیکی لازم است تا توجه بسیار زیادی به این مسئله داشته باشید و صداها را به شکل درست و اصولی تنظیم کنید.

امروزه شما می‌توانید در دستگاه‌های مختلف انواع اکولایزر را مشاهده کنید. اکولایزر موجود در این دستگاه‌ها به شما کمک می‌کند تا بتوانید متناسب با صدا، محیطی که صدا در آن پخش می‌شود، گوش شنوندگان و… اقدام به تنظیم موسیقی کنید.

انواع اکولایزرهای نرم افزاری

امروزه در نرم افزارهای پخش صدا شاهد انواع مختلفی از اکولایزر هستیم. اگر بخواهیم شما را با انواع اکولایزر نرم افزاری آشنا کنیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فیلترها

فیلتر ساده‌ترین نوع اکولایزر است. فیلترها صداهای زیر یا بالاتر از فرکانس خاصی را حذف می‌کنند. به عنوان مثال شما می‌توانید از فیلترها برای حذف صداهای زیر 80 هرتز استفاده کنید.

استفاده از فیلتر آسان است؛ شما به سادگی فرکانسی را که می‌خواهید فیلتر کنید را مشخص کرده و سپس به صورت خودکار این فرآیند انجام می‌شود.

نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که فیلترها به تدریج کار می‌کنند. بنابراین همانطور که در تصویر بالا می‌بینید، فیلتر کردن صدا با مقدار کمی شروع می‌شود و به آرامی مقدار فیلتر بیشتر می‌شود. نحوه عملکرد تدریجی فیلتر، شیب نامیده می‌شود.

اکولایزرهای شلوینگ (Shelving)

یکی از انواع اکولایزر، اکولایزرهای شلوینگ است. برای استفاده از این نوع اکولایزرها لازم است تا از تخیل خود استفاده کنید، چرا که کنترل آن به شکلی نیست که بتوانید به صورت دقیق اقدام به تغییر فرکانس‌های صدایی کنید!

با یک اکولایزر شلوینگ یا به عبارت دیگر فیلتر ردیفی، می‌توانید تمام فرکانس‌های بالاتر از فرکانس انتخابی را بلندتر یا ملایم‌تر کنید. این که چقدر این مقدار را تقویت کرده یا آن را کاهش دهید پارامتری است که معمولاً می‌توانید خودتان آن را تغییر دهید.

اکولایزرهای گرافیکی

یک اکولایزر گرافیکی با یک ردیف اسلایدر کار می‌کند. هر نوار اسلایدر می‌تواند باند فرکانسی خاصی را تقویت یا کاهش دهد. هرچه تعداد این اسلایدرها بیشتر شود، شما می‌توانید باند و محدود فرکانسی بیشتری را تغییر دهید.

اکولایزرهای پارامتریک و قابل جابجایی

استفاده از اکولایزرهای پارامتریک بیشترین کنترل را در اختیار شما قرار می‌دهد. این نوع از اکولایزر بیشتر توسط مهندسان صدا مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این اکولایزر نیاز به دانش تخصصی داشته و نمی‌توان به سادگی از این مدل اکولایزر برای تنظیم صدا استفاده کرد.

آموزش تنظیم اکولایزر

پس از آن که در مورد کاربرد اکولایزر صحبت کردیم حال بهتر است تا در مورد نحوه کار اکولایزر اطلاعات کاملی را به شما ارائه دهیم و بیان کنیم که چگونه اکولایزر را تنظیم کنیم.

در همین راستا باید گفت که اکولایزرها در محدوده فرکانسی یا به اصطلاح باند اکولایزر کار می‌کنند. احتمال این وجود دارد که خودروی شما حداقل دارای یک اکولایزر دو بانده باشد، به این معنی که می‌توانید محدوده‌های فرکانسی بالا و پایین را کاهش داده و آن‌ها را تقویت کنید. به این گروه‌ها و محدوده‌ها به ترتیب باندهای «تریبل» و «بیس» نیز گفته می‌شود. سیستم‌های صوتی پیشرفته‌تر امروزی به نحوی هستند که سه، پنج یا حتی تا دوازده باند دارند و در چنین شرایطی تنظیمات اکولایزر سخت‌تر شده اما قابلیت‌های بیشتری را در اختیار شما قرار می‌دهد.

یکی از انواع اکولایزر، تجهیزات حرفه‌ای موسیقی است که در آن شاهد بیست تا سی باند هستیم. هر چه تعداد باند اکولایزر بیشتر شود، تقسیم بندی‌های بیشتری در طیف وسیع شنوایی انسان خواهید داشت. به همین دلیل، هر باند محدوده کوچکی از فرکانس‌ها را کنترل می‌کند، بنابراین امکان کنترل بیشتر صدا برای شما فراهم می‌شود.

لازم به ذکر است که فیلترهای صوتی برای جداسازی باندها نیز در اطراف باند مرکزی وجود دارند. در یک سیستم سخت افزاری، این فیلترها می‌توانند بسیار پیچیده شوند، اما به لطف اکولایزرهای گرافیکی، نحوه تنظیم اکولایزر صدا برای شما آسان‌تر خواهد بود. چرا که شما می‌توانید بخش‌های مختلف اکولایزر را به راحتی و به صورت بصری تنظیم کنید تا صدایی را که دوست دارید دریافت کنید.

از سوی دیگرهای اکولایزرهای نرم افزاری مثل اکولایزر برای کامپیوتر یا اکولایزر اندروید که آن را در پخش کننده صوتی می‌توانید مشاهده کنید، اساساً تنظیمات بصری و گرافیکی دارند که به شما کمک می‌کند تا فرآیند تنظیم صدا را به بهترین شکل ممکن انجام دهید.

تنظیمات سفارشی اکولایزر

پس از آن که شما را با معنی اکولایزر آشنا کرده و در مورد نحوه کار اکولایزر اطلاعات کاملی را به شما ارائه دادیم، حال بهتر است تا در مورد یکی از روش‌های سریع برای تنظیم اکولایزر صحبت کنیم. یکی از برترین پلیرهای موسیقی که می‌توانید از آن استفاده کنید، پلیر Winamp است. این پلیر موسیقی دارای یک اکولایزر قدرتمند است که می‌توانید از آن استفاده کنید.

در این برنامه همه باندهای اکولایزر روی فرکانس خاصی متمرکز شده اند. پایین‌ترین این محدوده 70 هرتز و بالاترین آن 16000 هرتز است. همچنین یک بخش در سمت چپ برای شما وجود دارد که به شما امکان افزایش کلی محدوده صدا را می‌دهد.

همچنین اکولایزر این پلیر به شما این امکان را می‌دهد تا منحنی‌های مختلف اکولایزر را برای کانال چپ و راست خود تنظیم کنید. مسلماً تنها تعداد کمی از کاربران به سراغ چنین تنظیمات پیشرفته‌ای می‌روند اما این مسئله بیانگر آن است که فرآیند سفارشی کردن اکولایزر در این پلیر چقدر حرفه‌ای و قدرتمند است.

استفاده از تنظیمات از پیش تعیین شده اکولایزر

یکی از نکات مهمی که برای بررسی نحوه تنظیم اکولایزر باید به آن توجه داشته باشید این است که امروزه اکثر اکولایزرهای نرم افزاری دارای تنظیمات از پیش تعیین شده‌ای برای بسیاری از ژانرهای مختلف موسیقی هستند که شما می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

در حالی که متخصصان صدا اغلب می‌گویند که نباید از تنظیمات از پیش تعیین شده اکولایزر برای ژانرها استفاده کنید، واقعیت این است که استفاده از این تنظیمات می‌تواند تفاوت بزرگی برای شنوندگان عادی ایجاد کند.

بسیاری از سبک های موسیقی به ویژه موسیقی پاپ می‌توانند تفاوت قابل توجهی با این تنظیمات پیدا کنند و از نظر صوتی حس و حال فوق العاده‌ای پیدا کنید. به عنوان مثال تنظیمات Generic در اکولایزرهای نرم افزاری معمولاً دارای بیت و ملودی‌های بالایی هستند.

به عنوان مثال تنظیمات زیر تنظیمات از پیش تعیین شده Techno است که می‌توانید با انتخاب آن، به سرعت اکولایزر خود را تنظیم کنید:

در این بخش می‌توانید مقدار باندهای تنظیم شده برای حالت Rock را نیز مشاهده کنید:

شاید فکر کنید که تنظیمات این دو سبک یکسان هستند اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که شیب در باندهای 320 هرتز و 600 هرتز در پیش تنظیم Rock کمتر است و افزایش در باند 3 کیلوهرتز بیشتر است.

با گستره وسیع فرکانس در هر آهنگ خاص، این مسئله می‌تواند تفاوت قابل توجهی ایجاد کند. اگر قصد دارید تا از تنظیمات از پیش تعیین شده استفاده کنید، باید تنظیم اکولایزر صدا را برای موسیقی که گوش می‌دهید تنظیم کنید.

به عنوان مثال موسیقی کلاسیک دارای میانه‌های غنی هستند، در حالی که آهنگ‌های آوازی معمولاً روی صداهای متوسط ​​​​و بالا تمرکز می‌کنند و کمتر روی صداهای پایین تمرکز می‌کنند. همچنین بسیاری از آهنگ‌های هر دو این ژانرها اصلاً از این الگو پیروی نمی‌کنند، بنابراین باید مطابق با صدا و آهنگی که گوش می‌دهید اقدام به تنظیم اکولایزر خود کنید.

تنظیمات از پیش تعیین شده می‌توانند به شما به منظور بهتر شدن صدا کمک کنند، اما بیشتر این تنظیمات یک راه حل کلی است. ایجاد برخی تنظیمات از پیش تنظیم شده و اکولایزر کردن از طریق آن‌ها یک فرآیند ایده آل است.

اکولایزر در گوشی موبایل

همانند بسیاری از دیوایس هایی که قابلیت پخش موسیقی دارند، اکولایزر در گوشی های هوشمند نیز نقش بسیار پررنگی دارد و استفاده از آن موجب می شود تجربه بسیار بهتری از موسیقی پخش شده یا حتی فیلم داشته باشید. اکولایزر در گوشی های هوشمند هم بر روی اسپیکر گوشی تاثیر گذار است و هم موجب بهبود کیفیت پخش صدا در هندزفری یا هدفون (در صورت اتصال) می شود.

عموما راه های زیادی برای تغییر اکولایزر گوشی وجود دارد. برای اینکار می توانید به تنظیمات و سپس بخش Sounds & Vibration وارد شوید و سپس بخش Equalizer را بیابید. در این بخش عموما یک سری پروفایل های آماده برای سبک های مختلف موسیقی تعبیه شده که می توانید بین آن ها جابجا شوید. همچنین امکان تنظیم دستی اکولایزر نیز وجود خواهد داشت. در این بخش شما می توانید حالت پخش صدا را برای پخش موسیقی یا فیلم بهینه سازی کنید که تاثیر بسزایی خواهد داشت. پروفایل Dolby Atmos نیز در صورت پشتیبانی گوشی تان از این قابلیت در این بخش قرار داده شده که با فعال کردن آن می توانید کیفیت و عمق صدای گوشی یا هندزفری را بهبود ببخشید.

نقش اکولایزر در خودرو

تا اینجای مقاله متوجه شدید که اکولایزر چیست و چه تاثیری در کیفیت موسیقی دارد. اما بد نیست بدانید همانند تمامی سیستم های صوتی، در سیستم خودرو نیز اکولایزر نقش بسیار مهمی دارد و می تواند موجب شود تجربه بسیار بهتری از موسیقی پخش شده به دست آورید. بسیاری از پخش کننده های خودرو، قابلیت تنظیم اکولایزر را دارند و به کمک آن ها می توانید به راحتی کارایی باندها را به دلخواه خود تغییر دهید.

وظیفه اکولایزر در باند خودرو این است که فرکانس های موسیقی را تغییر دهد؛ این موضوع موجب می شود تفکیک اجزای موسیقی مطابق سلیقه تان انجام شود. به عنوان مثال اگر قصد دارید بیس (Bass) بیشتری از سیستم خود دریافت کنید، کافی است اکولایزر را برای پخش صداهای فرکانس پایین تنظیم کنید تا موسیقی پخش شده بیس بیشتری داشته باشد. البته اینکه تنظیم اکولایزر تا چه اندازه می تواند تاثیر گذار باشد کاملا به کیفیت باند های تان بستگی خواهد داشت.

برخی از پخش کننده ها به صورت پیش فرض پروفایل های خاص اکولایزر مانند پاپ، راک و… را ارائه می کنند  که بدون هیچ تجربه ای از تنظیم اکولایزر می توانید بین آن ها سوئیچ کنید. توجه داشته باشید تغییر بیش از حد در اکولایزر موجب می شود کیفیت موسیقی کاهش پیدا کند.

تنظیم عالی اکولایزر

یکی از سوالات مهمی که از سوی کاربران در مورد نحوه کار اکولایزر و اکولایز پرسیده می‌شود این است که بهترین روش انجام این کار چگونه است؟ به منظور پاسخ به این سوال بسیار مهم باید گفت که بهترین کار برای اکولایزر کردن یک آهنگ آن است که چشمان خود را ببندید و تنظیمات اکولایزر را تغییر دهید و دوباره به آن گوش دهید! در واقع گوش شما بهترین افزاری است که به شما کمک می‌کند تا به بهترین شکل ممکن و به صورت ایده آل اقدام به تنظیم عالی اکولایزر کنید.

اکولایزرها سیستم‌هایی هستند که امروزه تقریباً در همه جا وجود دارند. مطمئناً شما می‌توانید برای استفاده از اکولایزرها از تنظیمات از پیش تعیین شده استفاده کنید اما باید به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از تنظیمات پیش فرض همیشه عالی کار نمی‌کنند. دانستن نحوه عملکرد آن‌ها به شما این امکان را می‌دهد که منحنی‌های خود را برای تنظیم اکولایزر بسازید و شما می‌توانید با توجه به موسیقی که می‌شنوید تنظیمات اکولایزر را کاملاً تغییر دهید.

نتیجه گیری

در این مطلب تلاش کردیم تا نگاهی به اکولایزر انداخته و در مورد نحوه کار اکولایزر اطلاعات کاملی را به شما ارائه دهیم. توجه به نکات گفته شده در این مطلب به شما کمک می‌کند تا دید قابل قبولی نسبت به اکولایزر داشته باشید و بتوانید به صورت مقدماتی اقدام به تنظیم موسیقی‌های در حال پخش کنید. نظر شما درباره اکولایزر و نحوه کار با آن چیست؟ اگر تنظیمات خاصی برای سبک‌های موسیقی یا یک آهنگ مشخص دارید، می‌توانید در بخش نظرات، تنظیمات اکولایزر خود را با سایر کاربران به اشتراک بگذارید.