راهنمای راه اندازی و نگهداری سیستم برق اضطراری خانگی

قطع برق یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی است که می‌تواند زندگی روزمره افراد در خانه و محل کار را مختل کند و با افزایش قطعی برق در سال‌های اخیر در ایران، به مشکلی جدی تبدیل شده است. این استمرار قطعی برق در ایران سبب شده است که بسیاری از افراد به فکر راه‌اندازی و نگهداری سیستم برق اضطراری خانگی بیفتند و تصمیم بگیرند برای تامین برق بخش‌های ضروری خانه و محل کار خود مانند آسانسور، سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، روشنایی اضطراری، دستگاه‌های پزشکی، پمپ آب و سیستم‌های کامپیوتری اقدام کنند.

باتوجه‌به احساس نیاز ویژه افراد به تهیه و استفاده از سیستم‌های برق اضطراری خانگی، در این مطلب از مجله تکنوسان مگ قصد داریم راهنمای راه‌اندازی و نگهداری سیستم برق اضطراری خانگی را معرفی کنیم و به بررسی اجزای سیستم برق اضطراری خانگی بپردازیم. 

انواع سیستم‌های برق اضطراری خانگی

حالا که تصمیم به تهیه و راه‌اندازی برق اضطراری خانگی گرفته‌اید، در این بخش قصد داریم انواع سیستم‌های برق اضطراری خانگی را معرفی کنیم و مزایا و معایب هر یک را بررسی کنیم.

ژنراتورهای قابل حمل (Portable Generators)

ژنراتورهای قابل حمل یکی از اصلی‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین منابع تامین انرژی قابل‌حمل و گزینه‌های تامین برق اضطراری خانگی هستند. این ژنراتورها معمولا با بنزین یا گازوئیل کار می‌کنند و می‌توانند انرژی مدنظر برای عملکرد وسایل ضروری خانه‌ها را تامین کنند. ژنراتورهای قابل حمل در اندازه‌ها و توان‌های مختلف تولید می‌شوند و معمولا بین 1 تا 10 کیلووات توان خروجی دارند.

نکته مهم در استفاده از ژنراتورهای قابل حمل، محل قرارگیری آن‌ها است؛ زیرا این ژنراتورها حین کارکرد، گازهای سمی مانند مونواکسید کربن تولید می‌کنند و این گازها نباید وارد خانه یا محل تردد افراد شود. ازاین‌رو، باید محیط ویژه‌ای برای این دستگاه در نظر گرفته شود یا این دستگاه در فضای باز قرار بگیرد. 

نکته مهم دیگر در مورد ژنراتورهای قابل حمل این است که این دستگاه‌ها برای بلندمدت یا تامین برق بخش‌های زیادی از ساختمان مناسب نیستند و تنها برای تامین انرژی برخی از بخش‌ها به‌صورت موقت مناسب‌اند. حتما در سیم‌کشی برق ژنراتورهای قابل حمل از ترانسفر سوئیچ (Transfer Switch) استفاده کنید.

مزایای استفاده از ژنراتورهای قابل‌حمل

• قیمت اولیه به‌صرفه
• نصب و راه‌اندازی آسان
• نگهداری و تعمیرات ساده‌تر و ارزان‌تر
• قابلیت تامین فوری برق در شرایط اضطراری

معایب استفاده از ژنراتورهای قابل‌حمل

• نیاز مداوم به سوخت (بنزین یا گازوئیل)
• تولید گاز مونواکسید کربن و نیاز به تعبیه اتاقکی استاندارد
• نویز و لرزش زیاد هنگام کارکرد
• عدم توانایی در پشتیبانی طولانی‌مدت از کل خانه
• نیاز به سوئیچ انتقال برای ایمنی اتصال به سیستم برق ساختمان
• تاخیر کوتاه در تامین برق ساختمان و دستگاه‌ها

ژنراتورهای آماده عملکرد یا ژنراتورهای ثابت (Standby Generators)

ژنراتورهای آماده عملکرد یا ژنراتورهای ثابت نسخه پیشرفته‌تر و خودکار ژنراتورهای قابل‌حمل هستند که ویژه ساختمان‌ها و کاربردهای تجاری ساخته شده‌اند. این ژنراتورها در فضای بیرونی ساختمان قرار می‌گیرند و به‌صورت مستقیم به سیستم گاز طبیعی یا مخزن پروپان متصل می‌شوند. با قطع‌شدن برق شهری، این ژنراتور به‌صورت خودکار از طریق ترانسفر سوئیچ (ATS) روشن می‌شود و برق ساختمان را بدون نیاز به دخالت کاربر تامین می‌کند. 

معمولا توان خروجی ژنراتورهای استندبای در بازه 8 تا 30 کیلووات قرار می‌گیرد و می‌تواند برق ساختمان را به‌صورت کامل تامین کند و موتور این ژنراتور به صورتی طراحی شده است که بتواند ساعت‌ها یا حتی روزها بدون وقفه کار کند. اگر خانه شما در منطقه‌ای قرار دارد که برق ساختمانتان به‌صورت متناوب و دوره‌ای قطع می‌شود، تهیه ژنراتورهای استندبای می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.

مزایای ژنراتورهای آماده عملکرد

• عملکرد خودکار در زمان قطع برق و عدم نیاز به دخالت کاربر
• اتصال دائمی به منبع انرژی بدون نیاز به سوخت‌گیری دستی
• توانایی تامین برق کل خانه یا وسایل پرمصرف مانند کولر و پمپ آب
• دوام بالا و قابلیت کار مداوم برای مدت‌زمان طولانی

معایب ژنراتورهای آماده عملکرد

• هزینه خرید، نصب و نگهداری نسبتا زیاد
• نیاز به فضای نسب دائمی در فضای بیرونی ساختمان
• نیاز به مجوز و نصب توسط یکی از برق‌کارهای مجاز
• تولید صدای نسبتا زیاد در هنگام کارکرد
• تاخیر کوتاه در تامین برق ساختمان و دستگاه‌ها

یو پی اس یا تامین برق بدون تاخیر (UPS – Uninterruptible Pwer Supply)

یو پی اس (UPS) نوعی سیستم برق اضطراری کوتاه‌مدت است که معمولا برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی حساس مانند کامپیوترها، روترها، سرورها، سیستم‌های دوربین مداربسته و تجهیزات پزشکی خانگی مورداستفاده قرار می‌گیرند. مهم‌ترین نکته در مورد سیستم برق اضطراری یو پی اس این است که این سیستم هیچ تاخیری در زمان سوئیچ ندارد و بلافاصله پس از قطع برق، برق موردنیاز را از سیستم باتری داخلی خود تامین می‌کند.

یو پی اس ها در سیستم داخلی خود از باتری‌های لیتیومی یا سرب – اسیدی استفاده می‌کنند و می‌توانند در زمان قطعی برق، برای مدت‌زمان محدودی (چند ساعت) انرژی موردنیاز بخش‌های حساس و حیاتی ساختمان را تامین کنند. اگر در ساختمان تجهیزات کامپیوتری، امنیتی یا پزشکی حساسی دارید، می‌توانید با استفاده از یو پی اس بدون هیچ تاخیری برق این دستگاه‌ها را در زمان قطعی برق تامین کنید. 

مزایای یو پی اس

• تامین برق به‌صورت فوری و بدون هیچ وقفه‌ای
• حفاظت از وسایل حساس در برابر نوسانات و افت ولتاژ
• اندازه کوچک و نصب آسان
• بی‌صدا و بدون نیاز به سوخت
• مناسب برای تجهیزات الکترونیکی خانگی و اداری

معایب یو پی اس

• مدت‌زمان پشتیبانی کوتاه
• ظرفیت پایین نسبت به سایر سیستم‌ها
• الزام به تعویض دوره‌ای باتری‌ها
• مناسب برای بارهای سبک، نه برای وسایل پرمصرف
• اتمام انرژی باتری در صورت استفاده از وسایل پرمصرف

چگونه برق اضطراری خانگی راه اندازی کنیم؟

پس از آشنایی با انواع سیستم‌های برق اضطراری خانگی، قصد داریم نحوه انتخاب و راهنمای نصب برق اضطراری خانگی را مورد بررسی قرار دهیم.

تعیین میزان انرژی موردنیاز در ساختمان

در گام نخست از راهنمای نصب برق اضطراری خانگی باید میزان توان موردنیاز در ساختمان خود را تعیین کنید و تصمیم بگیرید که قرار است کدام دستگاه‌ها و تجهیزات به برق اضطراری متصل شوند. برای این کار فهرستی از وسایل تهیه کنید و توان موردنیاز و مدت‌زمان مدنظر برای تامین انرژی را تعیین کنید.

انتخاب نوع سیستم برق اضطراری خانگی

پس از تعیین میزان توان مدنظر و دستگاه‌هایی که باید به برق اضطراری خانگی متصل شوند، باید نوع سیستم برق اضطراری خانگی را از بین ژنراتورهای قابل حمل، ژنراتورهای استندبای و یو پی اس انتخاب کنید.

 اگر قصد دارید با بودجه کم و نیاز محدود به وسایل پرمصرف، برق اضطراری خانگی تهیه کنید، ژنراتورهای قابل حمل گزینه مناسبی هستند. اگر نیاز شما به برق اضطراری مداوم است، بهتر است ژنراتورهای استندبای را انتخاب کنید و اگر قصد دارید برق موردنیاز سیستم‌های حساس را تامین کنید، یو پی اس گزینه مناسبی است. 

برقراری شرایط موردنیاز برای استفاده از سیستم برق اضطراری خانگی

پس از انتخاب نوع سیستم برق اضطراری، شرایط لازم برای نصب سیستم را آماده کنید و برای نصب این سیستم‌ها از افراد ماهر و برق‌کارهای موردتایید کمک بگیرید. درصورت انتخاب ژنراتورهای استندبای یا ژنراتورهای قابل حمل، اتاقک‌های لازم آن‌ها را بسازید و سیم‌کشی‌های لازم را انجام دهید. استانداردها و نکات ایمنی لازم برای استفاده از سیستم‌های برق اضطراری خانگی را جدی بگیرید. 

تست و راه‌اندازی اولیه سیستم‌های برق اضطراری خانگی

پس از نصب سیستم‌های برق اضطراری خانگی با رعایت مقررات و استانداردها، می‌توانید پس از بررسی چک لیست‌ها و با همراهی نماینده سرویس‌دهنده، برای اولین سیستم برق اضطراری خانگی خود را تست و بررسی کنید. اگر ژنراتور یا یو پی اس شما دارای ویژگی اتصال خودکار باشد، پس از تست اولیه بدون نیاز به دخالت کاربر در زمان قطعی برق فعال می‌شود و تامین برق را انجام می‌دهد. 

نگهداری و سرویس دوره‌ای

یکی از مهم‌ترین نکات در استفاده از سیستم‌های برق اضطراری خانگی، نگهداری و سرویس دوره‌ای این دستگاه‌ها است. حتما در اتاقک ژنراتورهای استندبای و قابل حمل، دستگاه هشداردهنده کربن مونواکسید را نصب کنید و به‌صورت ماهانه عملکرد باتری‌ها و سلامت کابل‌ها را مورد بررسی قرار دهید. در دوره‌های 3 تا 6 ماهه، از یک سرویس‌کار حرفه‌ای بخواهید سیستم شما را بررسی کنید تا در صورت بروز مشکل آن را برطرف کنید.

اجزای سیستم برق اضطراری خانگی

پس از آشنایی با دستگاه برق اضطراری خانه، قصد داریم اجزای سیستم برق اضطراری خانگی را نیز مورد بررسی قرار دهیم. فهرست اجزای اصلی سیستم برق اضطراری خانگی به شرح زیر است.

• باتری‌ها: در سیستم‌های یو پی اس یا سیستم‌‌های ذخیره انرژی مشابه، باتری‌ها مهم‌ترین جزء سیستم برق اضطراری خانگی هستند و انرژی الکتریکی را در خود ذخیره می‌کنند. در زمان قطع برق، انرژی الکتریکی از باتری به مدار ساختمان می‌رود و انرژی موردنیاز دستگاه‌های مدنظر تامین می‌شود. انتخاب ظرفیت باتری باید با دستگاه‌های مدنظر و میزان مصرف آن‌ها تطابق داشته باشد. 
• اینورترها: در سیستم‌های یو پی اس یا سیستم‌های ذخیره انرژی مشابه، انرژی الکتریکی به‌صورت جریان مستقیم (DC) در باتری ذخیره می‌شود و باید برای استفاده و انتقال به مدار ساختمان به انرژی متناوب (AC) تبدیل شود. وظیفه تدبیل جریان DC به AC بر عهده اینورترها است.
• ژنراتورها: در سیستم‌های برق اضطراری خانگی مولد مانند ژنراتورهای قابل حمل و ژنراتورهای استندبای، ژنراتور بار اصلی تامین انرژی را بر عهده دارد و در زمان قطعی برق، ژنراتورها با استفاده از انرژی‌های فسیلی مانند گازوئیل، گاز شهری یا بنزین، برق تولید می‌کنند و این انرژی توسط سیم‌کشی‌ها به مدار اصلی ساختمان منتقل می‌شود. 

گفتار پایانی

باتوجه‌به قطعی‌های مکرر برق در اغلب شهرهای ایران، تهیه و نصب سیستم برق اضطراری خانگی به امری واجب و ضروری تبدیل شده است و افراد بسته به شرایط ساختمان و تجهیزات موردنیاز خود، تصمیم به خرید سیستم برق اضطراری خانگی گرفته‌اند. با مطالعه راهنمای فوق، می‌توانید به‌آسانی از بین سیستم‌های برق اضطراری موجود، مناسب‌ترین سیستم را برای ساختمان خود انتخاب کنید و با صرف هزینه مقرون‌به‌صرفه بالاترین بازدهی را دریافت کنید.